Hướng dẫn viên du lịch có nhiệm vụ giới thiệu, bình luận và chỉ dẫn cho khách những đối tượng tham quan theo chương trình du lịch mà họ đã lựa chọn theo hợp đồng. Mặt khác, các loại hình du lịch không phải chỉ có 1, do đó, hướng dẫn viên phải có kiến thức tổng hợp về nhiều lĩnh vực về đời sống, kinh tế, xã hội, văn hóa, khoa học, nghệ thuật. Đó là khối kiến thức rộng lớn mà hướng dẫn viên cần có để thực hiện việc hướng dẫn du khách, bao gồm:
Kiến thức kinh tế
Hướng dẫn viên phải có kiến thức về quá trình phát triển kinh tế của quốc gia, vùng địa phương có các điểm du lịch khác nhau với những biến đổi của kinh tế, xã hội trong phạm vi cả nước cũng như ở các địa phương này.
Hướng dẫn viên còn phải hiểu biết về nghiệp vụ cụ thể với các thao tác có tính nguyên tắc trong hoạt động kinh doanh và quản lý kinh tế. Nguồn kiến thức này giúp hướng dẫn viên dễ dàng trong việc hướng dẫn và thực hiện các hợp đồng, các chế định về chi phí, thanh toán, tín dụng,..thuận lợi, chính xác vì lợi ích của tất cả những bên có liên quan và phù hợp với quy định pháp luật.
Kiến thức về địa lý, cảnh quan, lịch sử dân tộc, đất nước
Bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau của nền văn hóa, là những đặc trưng, bản sắc văn hóa dân tộc, những tương đồng và những khác biệt về văn hóa phương Đông, phương Tây, giữa các vùng văn hóa của 1 quốc gia, phong tục tập quán, lễ hội, kiến trúc, mỹ thuật, tôn giáo truyền thống và hiện đại, sân khấu, âm nhạc,… cùng với kiến thức về dân tộc học, đô thị học và các kiến thức về du lịch học.
Kiến thức về luật pháp, ngoại giao, y tế, tập quán địa phương
Những kiến thức này không thể có được khi mới hành nghề trong thời gian ngắn mà phải trải qua quá trình tích lũy, khối lượng kiến thức của hướng dẫn viên tùy thuộc vào quá trình học hỏi và khả năng, điều kiện lao động của từng người.
Những kiến thức cơ bản và kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ sẽ là những điều kiện quan trọng nhất đối với lao động nghề nghiệp của nghề hướng dẫn du lịch, hướng dẫn viên giỏi là nhân tố chủ yếu để hoạt động hướng dẫn du lịch được thực hiện có kết quả tốt đẹp.
Kiến thức chính trị
Đây là kiến thức bắt buộc 1 hướng dẫn viên phải có vì khách du lịch vốn có cơ cấu rất đa dạng về dân tộc, quốc tịch, nghề nghiệp, lứa tuổi, quan điểm chính trị,…Hướng dẫn viên thực hiện nghề nghiệp của mình phải làm vừa lòng các đối tượng này theo thỏa thuận.
Vì lý do an ninh du lịch, hướng dẫn viên phải có bản lĩnh chính trị, lòng yêu nghề, tự tôn dân tộc mà còn phải nắm vững quan điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là đường lối đối ngoại.
Những hiểu biết về chính trị trong nước và quốc tế sẽ giúp hướng dẫn viên tránh được những tình huống khó xử khi gặp phải du khách có ý xấu muốn lợi dung, lôi kéo hướng dẫn viên vào các hoạt động xấu.
Nguyên tắc chung vẫn là tế nhị, khéo léo khi đề cập đến các vấn đề chính trị, nếu không sẽ gây ra những hiểu lầm sai lệch cho du khách, phải tỏ thái độ rõ ràng, dứt khoát để bảo vệ danh dự, lợi ích quốc gia nhưng vẫn có cách làm hài lòng khách du lịch.
Để được như vậy, hướng dẫn viên phải luôn không ngừng học hỏi qua sách báo, các nghị quyết, báo cáo chính trị,…theo dõi sát các biến động chính trị trong nước và quốc tế, tránh lạc hậu với các biến cố chính trị đang xảy ra.
Kiến thức ngoại ngữ
Đây là điều kiện đầu tiên đối với các hướng dẫn viên quốc tế, kiến thức ngoại ngữ tốt giúp các hướng dẫn viên giao tiếp thuận lợi mà còn là phương tiện để học hỏi, đọc tài liệu, kiểm tra văn bản liên quan đến hoạt động du lịch. Không có khả năng giao tiếp ngoại ngữ, hướng dẫn viên không thể truyền đạt những kiến thức về du lịch cho du khách theo yêu cầu, dẫn tới làm hỏng nội dung và nghiệp vụ hướng dẫn du lịch.
Đối với các hướng dẫn viên quốc tế, phải thông thạo ít nhất 1 ngoại ngữ và có kiến thức cơ bản về 1 ngoại ngữ bổ sung, với hướng dẫn viên Việt Nam thì thường sử dụng các ngoại ngữ: tiếng Anh, Pháp, Đức, Nga, Trung Quốc.
Kết luận
Nghề hướng dẫn thật sự không nhàn rỗi, không dễ dàng như nhiều người đã nghĩ, kiến thức của hướng dẫn viên phải vừa sâu rộng đủ mức vừa phải chuyên sâu đúng mảng. Có những hướng dẫn viên các việc chỉ dẫn, giới thiệu cho du khách theo các tour chuyên đề, tuy nhiên để thuận lợi cho việc giới thiệu, thuyết minh thì hướng dẫn viên phải luôn tích lũy và bổ sung nguồn kiến thức cần thiết.
